چون اصولا مبانی سیستمهای عامل یونیکس و لینوکس و سیستم فایل این سیتمهای عامل قدرتمند کاملا با ویندوز متفاوت است در این مجال سعی دارم تا با ذکر چند نکته کاربردی و آموزنده برای کاربرانی که اولین بار قصد نصب سیستم عامل لینوکس و آزمایش آن را در کنار ویندوز دارند باب تازه ای را باز نموده و از واهمه ای که در اولین گام حرکت بسوی لینوکس برای اینگونه کاربران وجود دارد پیشگیری نمایم.
لازم به ذکر است که دراین مقاله به نکات کلی و کاربردی پرداخته میشود و برای مطالعه بیشتر در زمینه نصب انواع توزیع لینوکس یا کار با سیستم عامل میتوان به مقالات تخصصی تر این وبلاگ یا سایر سایتهای آموزشی لینوکس مراجعه کرد .
نکته 1 : اگر درنظر دارید سیستم عامل لینوکس را در کنار ویندوز نصب نموده و از هردوسیستم عامل در کنارهم و بصورت دوره ای استفاده کنید لازم است حتما نکاتی را درنظر بگیرید تا از پاک شدن تصادفی ویندوز یا از دست دادن اطلاعات باارزش شما جلوگیری شود و یکی از مهمترین این نکات نحوه صحیح ایجاد پارتیشن با فرمت مناسب لینوکس (ex3 ویا ex2 و ..... ) برای نصب لینوکس در محلی از فضای خالی یا پارتیشن بندی نشده هارد دیسک است .
در اغلب موارد کاربرانی که برای نخستین بار اقدام به نصب لینوکس مینمایند بدون مطالعه قبلی و صرفا به تکیه بر تجربیات قبلی کار باسیستم عامل ویندوز اقداماتی انجام میدهند که به ازبین رفتن فایلهای مهم یا پاک شدن ویندوز منجر میشود و این در حالی است که تنها دانستن چند نکته کوچک میتوانست آنها را از این دردسر بزرگ رهائی بخشد .
توجه داشته باشید که بهترین گزینه برای کاربران مبتدی لینوکس این است که یک فضای پارتیشن بندی نشده هارد دیسک خود را با حداقل فضای 3 گیگابایت در هنگام نصب لینوکس داشته و در هنگام نصب لینوکس در مرحله پارتیشن بندی و ایجاد فایل سیستم های لینوکسی مثل ROOT و BOOT و SWAP و HOME و USR از آن قسمت استفاده نمایند تا حداکثر امنیت برای اطلاعات قبلی موجود برروی سیستم تامین گردد .
نکته 2: سیستم عامل لینوکس برخلاف سیستمهای عامل خانواده redmond (مثل ویندوز مایکروسافت) خود را تنها سیستم عامل موجود در جهان ندانسته و بجهت احترام و ارج نهادن به تصمیم کاربران امکان نصب مجزا یا در کنار هرنوع سیستم عامل دیگر را بدون آسیب رساندن به سیستم عامل قبلی یا اختلال در کار آن فراهم میکند. ولی ویندوز پس از نصب بر روی سیستم هرنوع سیستم عامل دیگر غیر هم خانواده خود را از کار خواهد انداخت .
نکته3: برای نصب لینوکس در کنار ویندوز ابتدا ویندوز و سپس لینوکس را نصب کنید چون همانطوریکه گفته شد ویندوز در صورتی که بعد از نصب هر سیستم عامل دیگر نصب گردد برنامه بوت لودر خود را در قسمت master boot record -MBR هارد دیسک رونویسی کرده و جریان طبیعی بوت لینوکس شمارا متوقف خواهد کرد . البته جلب است که بدانید ، اگر شما در آینده یک کاربر نیمه حرفه ای لینوکس شوید خواهید توانست به سهولت برنامه آغازگر سیستم یا بوت لودر لینوکس خود را چه GRUB باشد چه LILO از نو نصب و تنظیم کرده و بدون نیاز به نصب مجدد لینوکس و ظرف کمتر از چند ثانیه آنرا پس از نصب ویندوز به روز اول بازگردانید .
نکته 4 : قبل از نصب لینوکس در کنارویندوز حتما هارد دیسک خود را بابرنامه scandisk مورد بازبینی قرار دهید تا احیانا خطاهای موجود برروی هارد دیسک در خلال نصب لینوکس و پارتیشن بندی قسمتی از آن برای این سیستم عامل جدید موجب بروز خطا یا از دست داده داده ها نگردد . البته باید دانست که این عمل در خلال نصب لینوکس توسط همین سیستم عامل انجام میشود ولی انجام آن قبل از شروع مراحل نصب لینوکس اکیدا در محیط ویندوز توصیه شده است .
نکته 5 : درصورتی که بخواهید حداکثر امنیت اطلاعات را در نظر بگیرید اجرای برنامه Defrag به منظور نظم بخشیدن اطلاعات برروی پارتیشنهای ویندوزی کمک شایانی به شما خواهد کرد و سرعت و کارائی ویندوز شما را هم بهبود خواهد بخشید .
نکته 6 : بعنوان یک توصیه کلیدی و کارشناسانه حتما قبل از نصب هرنوع سیستم عامل ار اطلاعات خود شامل اسناد و نامه ها ی الکترونیکی و بانکهای اطلاعاتی و برنامه ها و .... برروی سی دی یا فلاپی یا درایو شبکه و یا انواع وسائل ذخیره سازی دیگر ... نسخه پشتیبان تهیه کنید تا از دست دادن اتفاقی یک فایل یا برنامه مهم شما را اندوهگین نسازد .
نکته 7 : توجه داشته باشید که باعنایت به توسعه خارق العاده لینوکس در سالهای اخیر اکنون حتی خواندن و نوشتن و یا تغییر اندازه پارتیشنهای ویندوز از نوع NTFS و FAT32 و FAT و .... در لینوکس پشتیبانی میشود لیکن در صورتی که بخواهید یک پارتیشن ویندوزی را درمحیط لینوکس تغییر اندازه دهید باید برای اطمینان کامل قبلا از اطلاعات مهم خود نسخه پشتیبان تهیه کنید .
بایوس یا (Basic Input/Output System) ابزاری است که سخت افزار سیستم را در مرحله آغازین کار سیستم LOW_LEVEL و قبل از شروع کار سیستم عامل شناسائی کرده و پس از کسب اطمینان از کارائی آن به سیستم عامل در شناسائی و کار با این سخت افزار کمک میکند .
پیدایش سخت افزارهای اتصال و اجرا PLUG AND PLAY باعث ظهور نسل جدیدی از بایوسها گردید که شناسائی خودکار سخت افزار ها را بدون نیاز به دخالت کاربر میسر میسازد و در حال حاضر اغلب سخت افزارها از این دسته بوده و از این قانون تبعیت مینمایند .
برای اینکه سیستم عامل لینوکس یا هر سیستم عامل دیگر بتواند با ابزارها یا سخت افزارهای اتصال و اجرا plug and play کارکند و آنها را بدرستی شناسائی نماید امکان شناسائی سخت افزارهای مربوطه باید در بایوس BIOS سیستم تعریف شده باشد .
همانطوریکه میدانید برای تغییر تنظیمات بایوس میبایست در اولین مرحله از آغاز کار یک کامپیوتر دکمه DEL یا F10 و F2 یا ESC را فشار داده و منتظر نمایش پنجره تنظیمات آن بمانیم .
نکته 1 : با توجه با انواع متفاوت بایوس کامپیوترهای مختلف و تفاوتهای جزئی در نوع تنظیمات مربوطه در این مجال به توضیحات عمومی و کاربردی اکتفا میشود و خصوصا تاکید من بر قسمتی از اطلاعات بایوس سیستم است که به نام یا خوانده میشود .
این گزینه در صورتی که در وضعیت NO قرار گیرد باعث میشود تا بایوس قبل از سیستم عامل به شناسائی سخت افزارهای اتصال و اجرا پرداخته و به اصطلاح همه بار را برای تنظیم و شناسائی قطعات بردوش سیستم عامل نیندازد .
این تنظیم مهم به لینوکس کمک خواهد کرد تا برخی قطعات مشکل دار را راحت تر شناسائی نماید .
نکته 2: چون اغلب سیستمهای جدید در بایوس خود امکان تنظیمات خاص برای بوت شدن از طریق سی دی رام را دارند لازم است حتما خصوصا برای نصب لینوکس از روی سی دی این امکان در بایوس سیستم فعال یا Enable گردد .
ضمنا اگر سیستم شما نمیتواند از طریق سی دی رام بوت گردد باید آنرا برای بوت از طریق فلاپی پیکربندی کرد .
نکته 3 : درصورتی که تمایل دارید از چاپگرهای پورت موازی parallel مثل اغلب چاپگرهای سوزنی در محیط لینوکس استفاده کنید لازم است در قسمت parallel port mode تنظیمات را به ECP+EPP و یا حداقل یکی از گزینه های ECP یا EPP تغییر دهید و هرگز از گزینه SPP استفاده نکنید مگر اینکه شما در حال استفاده از یک دستگاه پرینتر واقعا قدیمی باشید.
درصورتی که این تنظیمات را برای پرینتر پورت موازی خود انجام ندهید ممکن است پرینتر شما بازهم بتواند در محیط لینوکس به کار چاپ بپردازد لیکن برای شروع کار نیازمند تنظیمات دستی فراوانی خواهد بود که در سطح سیستم عامل باید برای آن صورت گیرد . ضمنا به یاد داشته باشید که قبل از روشن کردن سیستم و انجام این کار بایستی پرینتر به طرز صحیح به سیستم متصل و روشن باشد .
همانطوریکه میدانید این روزها بازار اسکنرهای پورت usb به طرز چشمگیری داغ شده و انواع و اقسام اسکنر توسط شرکتهای تولید کننده به بازار عرضه میشوند . به دلیل اهمیت کار با دستگاههای اسکنر در محیط لینوکس مقاله حاضر برای راهنمایی کاربران تهیه گردیده و امید است مفید واقع گردد .
نخستین نکته ای که برای درست کار کردن اسکنر شما در محیط های گنو / لینوکس لازم است انجام گیرد درست شناسایی شدن پورت usb در محیط لینوکس و وجود برنامه های کاربردی لازم برای تشخیص صحیح اسکنر و آماده بکار نمودن آن مثل sane و یا xsane است . این دو برنامه در اغلب توزیعهای پیشرفته لینوکس موجودند و در صورتیکه موقع نصب لینوکس اسکنر به کامپیوتر متصل بوده و روشن باشد بطور خودکار نصب و پیکربندی میگردند لیکن در صورتیکه این برنامه ها قبلا نصب نشده باشند شما میتوانید به راحتی آنها را از روی سی دی های لینوکس خود نصب و یا پس از داونلود نمودن از سایت http://www.mostang.com/sane نصب نمایید .
با وجودیکه امروزه اغلب اسکنر های موجود در بازار توسط برنامه xsane پشتیبانی شده و برروی لینوکس بخوبی کار میکنند ولی مهمترین نکته ای در هنگام انتخاب و خرید یک اسکنر برای کار در محیطهای گنو/لینوکس لازم است در نظر گرفته شود سازگاری آن بوده و این نکته را میتوان به سهولت در سایت های تخصصی سخت افزارهای لینوکسی مثل http://www.linhardware.com و یا سایت http://www.mostang.com/sane بررسی نمود و قبل از خرید مدل و مارک مناسب را انتخاب کرد .
پس از انجام این مقدمات باید دستگاه اسکنر خودرا به یکی از پورتهای usb کامپیوتر متصل نموده و آنرا روشن نمایید .
چون اکثر اسکنرهای مدرن امروزی نیاز به هیچگونه پیکربندی ندارند به محض روشن کردن اسکنر متصل شده به سیستم میتوان با هر نوع برنامه گرافیکی که قابلیت شناسایی و کار با اسکنر را داشته باشد مثل Gphoto و یا GIMP اقدام به شروع اسکن مدارک مورد نظر نمود و این برنامه ها بطور اتوماتیک دسترسی آسان و فوری به اسکنر را میسر مینمایند.
لازم به توضیح است که در اغلب توزیعهای پیشرفته لینوکس مثل mandrake و suse و ... به محض روشن کردن اسکنر متصل به سیستم یک آیکون با نام sane برروی دسکتاپ پدیدار میگردد و چنانچه اسکنر خاموش یا از سیستم جدا گردد این آیکون که نمودار تشخیص اسکنر توسط سیستم میباشد از روی دسکتاپ محو خواهد شد . در صورتیکه این آیکون برروی دسکتاپ شما ظاهر نگردید یا اسکنر با وجود اقدامات فوق باز هم کار نکرد دلیل آن میتواند یکی از موارد باشد .
1. ممکن است برنامه های لازم برای نشان دادن این آیکون یعنی برنامه dynamic و hotplug برروی سیستم شما نصب نشده باشد و باید آنها را از روی سی دی نصب نمایید .
2. ممکن است برنامه sane یا xsane را همانطوریکه اشاره شد نصب نکرده باشید . پس لازم است این برنامه و لوازم آنرا نصب نمایید .
3. ممکن است اسکنر شما اسکنر پورت usb نباشد زیرا این آیکون فقط برای اسکنر های پورت usb به نمایش در میآید .
4. برنامه xsane قادر به تشخیص نوع اسکنر نمی باشد . در این صورت امکان دارد انتخاب نوع اسکنر یا تنظیمات مورد نیاز برای کار آن در برنامه sane انجام نشده و برنامه آمادگی کار با اسکنر موجود را نداشته باشد .
چون اغلب اسکنر های مدرن امروزی اسکنر پورت usb بوده و بدون نیاز به کوچکترین تنظیمی بخوبی کار میکنند این مشکل به ندرت بروز میکند و فقط در مورد اسکنرهایی که هنوز از طریق برنامه sane در لینوکس پشتیبانی نمیشوند ممکن است مشکل ساز شود . در اینصورت هم امکان جستجو در سایتهای تخصصی سخت افزار لینوکس و یافتن راه حل عملی و ساده برای کار با هر نوع خاص از اسکنر مورد نیاز وجود خواهد داشت .
لازم به توضیح است که در بعضی توزیعهای مشهور لینوکس مثل لینوکس مندریک و لینوکس زوزه برنامه های گرافیکی کارآمدی برای نصب و پیکربندی اسکنر وجود دارد مثل scanerdrake و یا yast . این برنامه ها بطرز چشمگیری کار با انواع دستگاههای اسکنر را تسهیل نموده و کاربران را به سوی محیطی آسان و سهل الاستفاده راهنمایی مینمایند .