بمنظور کامل کردن مقالات این وبلاگ تصمیم گرفتم مقاله ای در مورد نصب لینوکس مندریک نسخه 9.2 بنویسم .لینوکس مندریک را به جرات میتوان یکی از ساده ترین و زیباترین توزیعهای لینوکس موجود در جهان نامید چراکه این توزیع هدف اصلی خودرا بر ساده نمودن رابط گرافیکی کاربر و userfriendly نمودن هرچه بیشتر سیستم متمرکز نموده است .

کاربران تازه کار لینوکس با مندریک احساس راحتی بیشتری خواهند کرد و همین احساس آنها را با قابلیتهای بی نظیر لینوکس آشنا میکند و از سختی یادگیری مبانی پایه unix و لینوکس خواهد کاست .

برای شروع نصب دیسک اول نصب را داخل درایو قرار دهید و کامپیوتر خود را بوت کنید .

هنگامی که صفحه خوش آمد گویی لینوکس مندریک را مشاهده کردید میتوانید با انتخاب یکی از دوگزینه موجود و فشاردادن دکمه های enter یا f1 به مرحله بعدی وارد شوید.

نکته : لینوکس مندریک برای کامپیوترهای pc کلاس pentium طراحی شده وبرای نصب روی کامپیوترهای 286 یا 386 و غیره باید از نسخه خاصی که برای این نوع سخت افزارها طراحی شده و قابل داونلود میباشد استفاده کنید .

نکته: اگر شما صفحه خوش آمد گویی را نمی بینید، ممکن است درایو CD-ROM شما قابل بوت نباشد. فعال کردن گزینه بوت از روی درایو CD-ROM و یا ایجاد دیسکت های بوت میتواند به شما برای ادامه نصب کمک کند. برای فعال کردن گزینه بوت از روی CD-ROM به صورت مقابل عمل کنید : کامپیوتر خود را راه اندازی کرده و در صفحه نخستین پیامی برای ورود به صفحه نصب (setup) خواهید دید. برای ورود به برنامه نصب بایوس کافی است کلیدهای F1 یا F2 ویا DEL را فشار دهید. در گزینه های موجود به دنبال موردی با عنوان Boot Options و یا Boot From و یا چیزی مشابه آن بگردید. پس از آنکه آنرا پیدا کردید، اولویت نخست آنرا روی درایو CD-ROM تنظیم کنید. تغییرات را ذخیره کرده و خارج شوید.

اگر نصب با موفقیت انجام شد شما میتوانید گزینه های بایوس را به حالت اول برگردانید. در صورتی که حتی با تنظیم این گزینه ها امکان بوت از روی CD-ROM وجود نداشت، باید دیسکتهای نصب را از روی فایلهای boot.img (برای کامپیوترهای معمولی)، bootnet.img (برای نصبهای از روی شبکه) یا pcmcia.img (برای کامپیوترهای کیفی) که روی CD نصب قرار دارند، ایجاد نمایید. چگونگی ایجاد این دیسکتها شرح داده خواهد شد. پس از ایجاد دیسکتها، آنها را در درایو قرار داده و کامپیوتر خود را بوت کرده و نصب را ادامه دهید.

در پنجره گرافیکی اول کلید Enter را برای ورود به نصب گرافیکی، فشار دهید. در صورتی که کامپیوتر شما اجازه نصب بصورت گرافیکی (رنگ بیتی و وضوح 800 در 600 پیکسل) را نمی دهد، با فشار دکمه F1 به قسمت "انتخاب انواع دیگر نصب" مراجعه نمایید.

انتخاب انواع دیگر نصب:

در بیشتر کامپیوتر ها شما میتوانید به راحتی نصب را بصورت گرافیکی انجام دهید. برخی مواقع مخصوصا در سیستمهای قدیمی کارت گرافیکی شما ممکن است این حالت را قبول نکند. همچنین با اینکه هنگام نصب سخت افزار کامپیوتر شما شناسایی میشود،ممکن است برخی مواقع دیسک سخت، کارت شبکه و یا یکی از سخت افزارهای حیاتی دیگر شناسایی نشده و به اطلاعات مخصوصی هنگام بوت نیاز داشته باشد.

در اینجا لیستی از انواع گزینه هایی که شما میتوانید نصب لینوکس ردهت را بوسیله آن شروع کنید وجود دارد. پیشنهاد میشود در صورتی از این گزینه ها استفاده کنید که گزینه گرافیکی دچار اشکال شود (مانند هنگامی که صفحه از گاربیج پر شده و یا سخت افزار شناسایی نمی شود).

شما میتوانید با تایپ linux text جلوی اعلان نصب بصورت متنی را آغاز نمایید. از این گزینه هنگامی استفاده نمایید که به نظر میرسد برنامه نصب نتوانسته کارت گرافیک شما را شناسایی نماید. با این نوع نصب رابط کاربر برنامه نصب بصورت متنی است .

نکته : قبل از آغاز نصب لازم است کلیه سخت افزارهای شما به سیستم متصل و روشن باشند مثلا پرینتر و اسکنر و حتی دوربین دیجیتال و ..... . این عمل باعث خواهد شد که سیستم بطور خودکار همه سخت افزارهارا شناساپی کرده و از انجام ‍پیکربندی غیرضروری بی نیاز شوید .

در برخی شرایط نادر و در سیستمهای قدیمیسخت افزارشما توسط سیستم شناساپی نمیشود و باید آنها را بصورت دستی معرفی نماپید . در اینصورت باتایپ گزینه noauto به مراحل نصب در محیط غیرگرافیکی و ‍رس و جو در مورد سخت افزارهای سیستم وارد میشوید . لازم به ذکر است که در اینصورت شما باید یک کاربر نیمه حرفه ای لینوکس باشید تا از پس شناساپی و معرفی صحیح سخت افزار به سیستم برآیید .

گزینه دیگر قابل استفاده در محیط متنی vgalo که نصب را در محیط متنی بارزولوشن کم دنبال میکند . (برای کارتهای گرافیکی فوق العاده قدیمی)

ورود به مرحله نصب گرافیکی :

درمرحله بعد و به شرطی که شما نصب معمولی یا گرافیکی را برگزیده باشید باید نوع زبان پیش فرض سیستم را انتخاب نمایید . توصیه میکنم در این مرحله زبان انگلیسی را بجای زبان فارسی انتخاب وپس از پایان نصب امکانات فارسی را اضافه کنید زیرا رابط دسکتاپ فارسی لینوکس مندریک باوجودیکه یک انقلاب در لینوکس فارسی محسوب میشود ولی هنوز کاستی هایی مثل فونت نازیبا و نامانوس بودن ترجمه لغات دارد و در همه محیطهای kde یا Gnome بخوبی جواب نمیدهد .

(توضیح اینکه این مشکل هیچ ربطی به استفاده شما از زبان فارسی در برنامه های مختلف لینوکس مندریک ندارد و امکان تایپ فارسی ‍س از نصب بسته های rpm پشتیبانی زبان فارسی در kde و نصب فونت فارسی ttf وجود دارد )

نظر به اینکه پشتیبانی از استاندارد یونیکد utf-8 در لینوکس مندریک بسیار توسعه یافته و در حال توسعه میباشد استفاده از همه زبانهای زنده دنیا در این سیستم عامل بسیار تسهیل گردیده است .

نکته : شما پس از پایان نصب با استفاده از برنامه usr/sbin/localedrake/ میتوانید زبان رابط گرافیکی فارسی یا انگلیسی و یا هرزبان دیگری که مایل باشیر را تجربه کنید .

مرحله تاپید لیسانس نرم افزاری :

در این مرحله شما با مستندات لینوکس مندریک آشناشده و از قوانین و مقررات استفاده از این سیستم عامل مطلع میگردید.

مرحله انتخاب نوع ماوس :

در این مرحله میبایست نوع و مدل ماوس متصل به سیستم را انتخاب نمایید .

مرحله انتخاب نوع نصب :

معمولا نوع نصب upgrade برای نصب برروی نسخه های قبلی لینوکس مندریک خصوصا نسخه 8.1 و بعد از آن و ارتقاء به نسخه 9.2 صورت گرفته و نصب از نوع install برای نصب یک نسخه لینوکس مندریک از پایه و ابتدا میباشد .

برای ادامه و درصورت تمایل به نصب از نوع دوم یعنی install ادامه این مقاله شمارایاری خواهد کرد .

مرحله انتخاب سطح امنیت سیستم security level :

انتخاب سطح امنیتی برای کسانی که سیستمهایشان بطور دائم در شبکه با کام‍پیوترهای دیگر در ارتباط میباشد خصوصا شبکه اینترنت و اشتراک منابع برروی شبکه اهمیت دارد . سطح امنیت پیش فرض standard تامین کننده امنیت سیستمهای workstation و سطوح امنیتی بالاتر که نیاز به تنظیمات بیشتری دارند برای server مناسب میباشند .

ضمنا استفاده از یک نام یا آدرس email در این مرحله بعنوان معرفی مدیر امنیتی سیتم ضروری است چون ازاین پس کلیه پیغامهای سیستمی در مورد حریم امنیتی لینوکس به این مدیر بصورت هشدار اعلام خواهند شد .

مرحله انتخاب محل نصب و آماده سازی هارددیسک : Selecting the Mount Points

این مرحله از اهمیت ویژه ای برخوردار است چراکه هرگونه اشتباه کاربر ممکن است به ازدست دادن اطلاعات موجود روی هارد دیسک وی منجر شود .

برای جلوگیری از هرگونه اشتباه به نکات زیر توجه کنید :

• انتخاب گزینه Use free space بطور خودکارکلیه فضاهای خالی پارتیشن بندی نشده هارد یسک را برای استفاده لینوکس محیا میکند .
• انتخاب گزینه Use existing partition درصورتی ممکن است که شماقبلا یک مرتبه لینوکس را روی سیستم خود نصب و هم اکنون در حال نصب مجدد روی همان پارتیشنهای ex2 یا ex3 باشید . البته شما میتوانید در طی مراحل بعدی این انتخاب پارتیشنهای لینوکس موجود خودرا برای استفاده مجدد فرمت نمائید.
• انتخاب گزینه Use the free space on the Windows partition برای کسانی درنظرگرفته شده که قصددارند لینوکس را در کنار ویندوز به گونه ای ساده نصب کنند و فضاهای خالی هارددیسک را به لینوکس اختصاص دهند . البته باید دانست که اینکار ممکن است فضای خالی هارد دیسک را برای ویندوز محدود نماید و امکان نصب برنامه های دیگر برروی ویندوز باتوجه به محدودیت فضای نوجود آمده ممکن نشود . ضمنا این روش باوجود سادگی گاهی به ازدست دادن اطلاعات موجود روی پارتیشنهای fat و ntfs می انجامد و باید حتما قبلا از اطلاعات مهم پشتیبان تهیه کرد .
• انتخاب گزینه Erase entire disk همه اطلاعات موجود روی هارد دیسک راپاک کرده و فضای موجود را در اختیار لینوکس میگذارد . در اینصورت شمافقط یک سیستم عامل و آن هم لینوکس را برروی سیستم خواهید داست و کلیه اطلاعات هارد دیسک شما پاک شده یا هارد دیسک جدید شما برای استفاده به روش لینوکس پارتیشن بندی میشود .
• انتخاب گزینه Custom disk partitioning برای کاربران نیمه حرفهای توصیه میشود چون کارکردن باآن نسبتا ساده است و نیاز به تجربه کمی دارد ضمنا در هنگام پارتیشن بندی کاربر میتواند یکی از درایوهای خودرا انتخاب و پاک نموده و سپس با انجام چند مرحله از جمله انتخاب پارتیشن پاک شده و انتخاب گزینه auto allocate پارتیشن بندی مناسب برای لینوکس را در محل پاکسازی شده انجام دهد . دراین مرحله باید حداقل یک پارتیشن ریشه ( / ) با حجم 3 گیگابایت و یک پارتیشن swap با حجم دوبرابر مقدار ram سیستم و یک پارتیشن home با حجم دلخواه حداقل یک گیگا بایت برای ذخیره فایلها و داده ها و اطلاعات کاربر ایجاد کرد .

مرحله فرمت کردن پارتیشنهای ایجادشده برای لینوکس :

در این مرحله پارتیشنهای ایجاد شده توسط کاربر با ساختار ex3 فرمت شده و سیستم آماده ورود به مرحله بعدی مگردد.

مرحله انتخاب بسته های دلخواه برای نصب Choose Packages to Install :

در این مرحله کاربر باید نوع بسته های دلخواه خود را با توجه به نیازهایش و همچنین دانستن امکانات نصب بصورت server و یا workstation انتخاب نماید . این انتخابها به تمایل کاربر و فضای خالی موجود روی پارتیشن لینوکس بستگی داشته و هیچ محدودیتی در این زمینه مشاهده نمیشود . کاربران مبتدی باید بدانند که انتخاب گزینه های server صرفا برای کام‍پیوترهای سرویس دهنده فایل یا پست الکترونیک یا .... بوده و انتخابهای workstation برای کاربران خانگی یعنی client ها مناسب است و نباید برنامه های غیر ضروری مربوط به سیستمهای سرور را که حجم و فضای هارددیسک را اشغال میکنند بدون بررسی نیازهای موجود نصب کرد .

ضمنا ابزار های گرافیکی مفید نصب نرم افزارها مثل urpmi در محیط مندریک لینوکس امکان نصب بعدی هر آنچه را که از قلم بیفتد در آینده فراهم می آورد و در این مرحله هیچ مشکلی بروز نخواهد کرد .

نکته :شما برای کار در محیط های گرافیکی لینوکس حداقل باید محیط KDE یا GNOME را نصب کنید و همانطوریکه خواهید دید محیط KDE بصورت پیش فرض انتخاب شده و محیطی مناسب و زیبا برای کاربران فارسی زبان میباشد .

نکته 2 : درصورتی که بخواهید جزئیات دسته بندی نرم افزارها را مشاهده و انتخاب دقیق تری روی تک تک بسته ها انجام دهید باید گزینه Choose Individual Packages to Install را علامت بزنید .

مرحله نصب و کپی شدن فایلها :

در این مرحله مراحل کپی شده بسته های انتخاب شده شما برروی سیستم بصورت نوار پیشرفت گرافیکی نمایش یافته و پس از اتمام کار سی دی اول بطور خودکار سی دی های دوم و سوم از کاربر درخواست میگردد و ضمن مراحل نصب پنجره های متنوع و زیبای لینوکس مندریک بصورت مصور شما را از قابلیتهای بی نظیر آن مطلع مینماید .

مرحله ورود رمز مدیرسیستم Root Password :

این مرحله از اهمیت بالائی در حفظ امنیت سیستم شما برخوردار است . شما میتوانید با انتخاب یک کلمه رمز خوب سیستم خودرا از گزند دستکاری غیر مجاز از راه دور یا نزدیک بیمه کنید یا اینکه در صورت تمایل با انتخاب گزینه no password سیستم خود را بدون حفاظ امنیتی رها نمائید . البته انتخاب با شماست ؟؟؟

توجه کنید که حداقل طول کلمه عبور شش کاراکتر میباشد و هیچ محدودیتی در نوع کاراکتر مورد استفاده شما ندارد .

مرحله افزودن یک کاربر Adding a User :

در این مرحله علاوه بر سطح امنیتی کاربر ریشه یک یاچند کاربر با سطوح دسترسی مختلف میتوانید تعریف کنید ؛ همانطوریکه میدانید لینوکس یک سیستم چند کاربره است و هر کاربر تعریف شده توسط مدیر سیستم دارای محدودیتها یا اختیارات خاص میباشد .

ضمنا میتوان برای هر کاربر سیستم یک کاراکتر یا شکلک موجود را انتخاب کرد و در مرحله بعد همچنین میتوان با انتخاب گزینه automatically log into the system در دفعات بعدی که سیستم بوت میشود بدون نیاز به ورود کلمه عبور و پسورد کاربر به محیط گرافیکی وارد شد . این گزینه صرفا برای مصارف خانگی و در محیطهای امن یا در کامپیوترهای حاوی اطلاعات کم ارزش کاربرد دارد و استفاده از آن اکیدا برای سیستمهای امن توصیه نمیشود .

مرحله نصب بوت لودر Installing a Bootloader :

لینوکس مندریک بطور پیش گزیده بوت لودر LILO را برای مدیریت دوسیستم عامل لینوکس و ویندوز در کنار هم نصب میکند . کاربر میتواند انتخاب کند که بوت لودر برروی first sector of boot drive یا MBR یا first sector of root partition یا روی فلاپی ذخیره کند .

نکته : ذخیره بوت لودر بر روی فلاپی درایو باعث میشود که برای بوت کردن سیستم به لینوکس هر بار شما نیاز به فلاپی مربوطه داشته باشید .

مرحله انتخاب گزینه های اختیاری Check Miscellaneous Parameters :

در این مرحله تنظیمات اعمال شده سیستم اعم از سخت افزار و نرم افزار و امنیت و ... نمایش یافته و به کاربر اجازه پیکربندی مستقل هر یک داده میشود . به یاد داشته باشید که تنظیماتی مثل Time Zone Options و پیکربندی سخت افزارها غیره در این مرحله و بعد از پایان نصب قابل انجامند ولی انجام این تنظیمات برای کاربران تازه کار در این مرحله ساده تر است .

مرحله به روز رسانی سیستم Installing Updates from the Internet :

اگر شما سی دیهای اوریژینال لینوکس مندریک را در اختیار داشته باشید یا در mandrake club با پرداخت هزینه اندکی عضو شده باشید میتوانید در این مرحله به چند کلیک و به شرط متصل بودن به اینترنت سیستم خود را به روز نمائید . اینکار مسلما امنیت سیستم را تضمین میکند ولی نیازمند پرداخت هزینه میباشد . البته به روز رستنی سیستم بصورت دستی و از طریق داونلود مستقیم فایلهای rpm به روز رسانی شده از سایت mandrakesecure.com قابل انجام است ولی اینکار نیازمند تسلط کامل بر سیستم لینوکس بصورت یک کاربر حرفه ای است و مسلما شما هم حتی اگر اکنون حرفه ای نباشید حتما روزی به این درجه از معلومات خواهید رسید که آنرا مثل آب خوردن انجام دهید !

نکته : مطمئن باشید که لینوکس در همین شکل خود هم یعنی قبل از update شدن هزاران بار امن تر از ویندوز است !!!!!!

خاتمه کار It's Finished!

در این مرحله سیستم دوباره راه اندازی شده و اینبار در ابتدای عملیات BOOT منوی زیبای بوت لودر LILO با نمای آبی رنگ برای انتخاب نوع سیستم عامل روبروی شما قرار میگیرد . این منو بصورت پیش گزیده روی گزینه linux قرار دارد و شما هم اگر مدتی با این سیستم عامل کار کنید دیگر حتی فکر بوت کردن کامپیوتر با ویندوز را نخواهید کرد .

امیدوارم همچون بهار طبیعت همواره سرسبز باشید .